Cà phê là đồ uống phổ biến trên toàn thế giới. Ảnh: Tasting Table

Cà phê giúp giảm tử vong do bệnh tim, đột quỵ và ung thư?

Trên chuyên mục BBC Future cuối năm qua, Marc Gunter, giáo sư dịch tễ học ung thư tại Đại học Hoàng gia London (ICL) và cựu Trưởng khoa Dinh dưỡng - Chuyển hóa tại Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) chia sẻ: “Theo truyền thống, cà phê được xem là một thức uống không tốt vì nghiên cứu từ những năm 1980 và 1990 cho thấy người uống cà phê có nguy cơ mắc bệnh tim mạch cao hơn. Nhưng kể từ đó khoa học nhận thấy những nguy cơ này không còn đúng”.

Năm 2017 Gunter công bố kết quả nghiên cứu về thói quen uống cà phê của nửa triệu người châu Âu trong 16 năm. Ông ghi nhận những người uống khoảng 4 tách cà phê/ngày có nguy cơ tử vong do bệnh tim, đột quỵ và ung thư thấp hơn so với người không uống.Những nghiên cứu khác từ Hoa Kỳ và Vương Quốc Anh cũng cho kết quả tương tự. Đáng lưu ý là người ta thấy lợi ích của việc uống cà phê không chứa caffein và có chứa caffeine là như nhau.

Điều này khiến Gunter cho rằng lợi ích sức khỏe của cà phê do một nguyên nhân nào đó khác ngoài caffeine. Tiến sĩ Peter Hayes, giáo sư về bệnh gan tại Đại học Edinburgh (Anh), cũng đồng tình. Ông nói: “Người uống cà phê có thể có được lợi ích ngay cả với cà phê không chứa caffeine. Có thứ gì đó không phải caffeine trong cà phê giúp bảo vệ gan”.

Trong một phân tích tổng hợp về tác động của tiêu thụ cà phê đối với sức khỏe, Hayes và đồng nghiệp phát hiện rằng uống 3-4 tách cà phê/ngày có liên quan đến việc giảm nguy cơ tử vong do tim mạch, một số bệnh ung thư và các tình trạng thần kinh, chuyển hóa và gan. Đặc biệt nếu uống một tách cà phê/ngày người ta có thể giảm được 20% nguy cơ xơ gan và 5 tách/ngày có thể giảm đến 80% nguy cơ.

Cà phê làm tăng nguy cơ sảy thai?

Phụ nữ mang thai nên ngưng hoàn toàn cà phê để giảm nguy cơ sảy thai, sinh con nhẹ cân và thai chết lưu. Ảnh: First for women

Lời khuyên về việc uống cà phê chứa caffeine đối với phụ nữ mang thai vẫn chưa rõ ràng. Trong khi một số nghiên cứu xác nhận việc tiêu thụ cà phê trong thai kỳ làm tăng nguy cơ sẩy thai thì một số khác nói ngược lại. Năm 2022, một nghiên cứu tổng hợp trên tạp chí Frontiers in Nutrition của nhóm tác giả Iran đã tìm thấy mối liên hệ giữa việc sử dụng cà phê trước, trong khi mang thai và tình trạng sẩy thai.

Nhưng những nhà khoa học này cho biết, vì họ xem xét các nghiên cứu cộng đồng nên có thể có những giải thích khác cho mối liên hệ mà họ tìm thấy. Ví dụ những phụ nữ mang thai kèm theo hút thuốc thì thuốc lá có thể làm tăng lượng caffeine hấp thụ và làm tăng nguy cơ sẩy thai. Ngoài ra, những đối tượng uống cà phê có tiền sử sảy thai, hút thuốc lá và thu nhập thấp cũng có thể làm tăng thêm nguy cơ sẩy thai.

Esther Myers, diễn giả, nhà giáo dục và nhà nghiên cứu nổi tiếng thế giới về dinh dưỡng học và phân tích bằng chứng, cũng nghi ngờ về khả năng gây sảy thai của cà phê. Sau khi đánh giá 380 nghiên cứu, bà kết luận rằng uống 4 tách cà phê/ngày đối với người lớn và 3 tách đối với phụ nữ mang thai sẽ không gây ra bất kỳ tác dụng phụ nào.

Nhưng đây chỉ là quan điểm cá nhân, thực tế đến nay Cơ quan Tiêu chuẩn thực phẩm Anh quốc vẫn khuyên phụ nữ mang thai và cho con bú không nên uống quá 1-2 tách cà phê/ngày.

Tập đoàn tạp chí khoa học BMJ còn cẩn thận hơn khi đề nghị phụ nữ mang thai nên cắt bỏ hoàn toàn cà phê để giảm nguy cơ sảy thai, sinh con nhẹ cân và thai chết lưu.

Cà phê gây nghiện?

Lợi ích của cà phê không chứa caffein và có chứa caffeine là như nhau .Ảnh: Stock 

Ngoài tác động tiềm tàng của cà phê đối với sức khỏe tim mạch, ung thư và sảy thai, một câu hỏi khác đặt ra là nó ảnh hưởng đến não và hệ thần kinh như thế nào vì caffeine là chất hướng thần. Thực tế cho thấy ngoài đời thường một số người có thể uống cà phê chứa caffeine cả ngày, trong khi người khác lại lo lắng, bồn chồn sau khi chỉ uống vài ngụm. Nghiên cứu giải thích điều này là sự khác biệt về gen khiến cho hai người chuyển hóa caffeine khác nhzalau và dẫn đến kết quả khác nhau.

Nhưng đối với những ‘fan cứng’ cà phê, có một tin không vui cho những người uống cà phê để tăng khả năng tập trung. Rogers nói: “Khi cơ thể quen với việc tiếp nhận caffeine hàng ngày thì sẽ có những thay đổi sinh lý giúp nó thích nghi với việc sống chung với caffeine và duy trì chức năng bình thường”.

Khi đó, việc uống cà phê thường xuyên không mang lại nhiều lợi ích cho khả năng làm việc hiệu quả. Một vấn đề khác cũng đặt ra là uống cà phê thường xuyên có dẫn đến nghiện hay không?

Các nhà khoa học cho rằng nguy cơ nghiện caffeine rất thấp vì nghiện cà phê khác với nghiện thuốc lá. Bởi khi có sự thôi thúc sử dụng cà phê, dù cảm thấy không được tỉnh táo, người ta cũng không bắt buộc phải dùng nó.

Điều duy nhất mà những tín đồ cà phê phải lo ngại, theo Rogers, đó là việc bỏ sử dụng cà phê. Ông nói: “Bất kỳ ai uống vài tách cà phê mỗi ngày cũng đều phụ thuộc vào caffeine. Nếu bạn lấy đi cà phê của họ, họ sẽ mệt mỏi và có thể bị đau đầu”. Những triệu chứng này phụ thuộc vào lượng cà phê mà người đó uống, nhưng chúng chỉ kéo dài 3-7 ngày, trong thời gian đó caffeine là thứ duy nhất có thể làm dịu chúng.

Giới hạn nào về lượng cà phê một người nên uống trong một ngày?

Không nên tiêu thụ quá 1.200mg caffeine cùng một lúc vì dễ gây ra tác dụng phụ nguy hiểm như co giật. Ảnh: Getty

Theo Mayo Clinic, lượng caffeine lên đến 400mg/ngày có vẻ an toàn đối với hầu hết người lớn. Tiến sĩ Edward Giovannucci, giáo sư dinh dưỡng và dịch tễ học tại Trường Y tế Công cộng TH Chan Đại học Harvard, cho biết một tách cà phê pha 240ml chứa khoảng 95mg caffeine, điều này có nghĩa một người có thể uống 4 tách cà phê/ngày.

Nếu vượt quá mức này, theo Giovannucci, người ta có thể bị lo lắng và nhịp tim tăng cao. Những người mắc chứng hoảng loạn hoặc rối loạn lo âu tiềm ẩn dễ gặp những tác dụng phụ tiêu cực này hơn.

Hayes cho biết, nhìn chung 2-3 tách mỗi ngày có vẻ là mức lý tưởng để tận dụng lợi ích của cà phê mà không gặp phải những nhược điểm của nó. Nhưng lượng lý tưởng là khác nhau đối với mỗi người, tiêu thụ quá nhiều caffeine có thể gây ra những tác động nghiêm trọng.

Các tác động độc hại của caffeine như co giật, đã được quan sát thấy khi tiêu thụ nhanh 1.200mg caffeine cùng một lúc. Do đó, Cục Quản lý thực phẩm và dược phẩm (FDA) Hoa Kỳ lưu ý các sản phẩm caffeine tinh khiết và có nồng độ cao, chẳng hạn những sản phẩm chứa bột caffeine hoặc đồ uống tăng lực, có thể “gây ra mối đe dọa đáng kể đối với sức khỏe cộng đồng”.

Theo: TSK số 693