Nguy cơ nhiễm bệnh từ bệ ngồi bồn cầu cực thấp. Ảnh: Canva

Câu hỏi bạn sẽ đặt ra: “Liệu tôi có nhiễm bệnh không?”

Tiến sĩ Jill Roberts, giáo sư y tế công cộng và vi sinh vật học tại Đại học Nam Florida (Hoa Kỳ), cho biết: “Về lý thuyết bạn có thể nhiễm bệnh từ bệ ngồi bồn cầu nhưng nguy cơ này cực thấp”.

Các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STD) là ví dụ. Hầu hết vi khuẩn và virus gây ra chúng, như lậu và chlamydia, không thể tồn tại lâu ngoài cơ thể chứ đừng nói đến tồn tại trên bề mặt lạnh và cứng như bệ ngồi bồn cầu. 

Tương tự, tiến sĩ Roberts cho biết bạn cũng khó mắc bệnh lây truyền qua đường máu từ bệ ngồi bồn cầu vì các mầm bệnh này không dễ lây truyền nếu không có hoạt động tình dục hoặc tiêm chích bằng kim tiêm nhiễm bẩn. Lây các bệnh nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI) từ bệ bồn cầu cũng không dễ, vì theo Roberts điều này đòi hỏi một lượng phân khá lớn để mầm bệnh có thể truyền từ bệ bồn cầu vào đường tiết niệu.

Tuy nhiên, vẫn có ngoại lệ. Chẳng hạn virus u nhú (HPV) gây mụn cóc sinh dục có thể tồn tại trên bề mặt tới một tuần. Karen Duus, giáo sư vi sinh vật học và miễn dịch học tại Đại học Touro (Hoa Kỳ), giải thích: “Những virus này rất nhỏ, có lớp vỏ protein ổn định nên tồn tại lâu hơn trong môi trường”. 

Theo Duus, HPV có xu hướng đề kháng với nước rửa tay khô và cần nồng độ thuốc tẩy 10% để phá vỡ lớp protein bảo vệ cứng cáp đó. Nhưng Duus cho biết HPV chỉ có thể xâm nhập vào cơ thể nếu hàng rào da sinh dục của bạn bị tổn thương do phát ban hoặc vết thương. 

Tương tự, về lý thuyết, một người bị herpes sinh dục đang bùng phát có thể phát tán virus lên bệ ngồi bồn cầu để rồi những người sử dụng sau đó nhiễm bệnh nếu da họ bị trầy xước hoặc suy giảm miễn dịch. 

Nguy cơ thật sự đến từ tay bẩn

Theo tiến sĩ Roberts, thực tế nguy cơ mắc bệnh trong toilet công cộng không đến từ việc tiếp xúc bộ phận sinh dục với bồn cầu mà từ việc bàn tay bạn chạm vào bồn cầu, nhiễm mầm bệnh từ các hạt nhỏ trong chất dịch cơ thể của bạn hoặc của người khác, sau đó bạn chạm bàn tay bẩn này vào mặt và miệng.

Khảo sát cho thấy những hạt phân lốm đốm trên bệ bồn cầu thường chứa các tác nhân gây bệnh như E. coli, Salmonella, Shigella, Staphylococcus hoặc Streptococcus. Khi nhiễm chúng, bạn có thể xuất hiện các triệu chứng tiêu hóa như buồn nôn, nôn mửa và tiêu chảy.

Phân cũng có thể chứa norovirus, chúng dễ lây qua các bề mặt ô nhiễm, qua thức ăn hoặc đồ uống, hoặc tiếp xúc trực tiếp với người đang ốm. 

Thế nhưng nguy cơ mắc bệnh theo cách này có thể thấp nếu toilet công cộng được vệ sinh thường xuyên. Bằng chứng là khi các sinh viên của Roberts lấy mẫu vi khuẩn trên các bề khác nhau thì họ nhận thấy lượng vi khuẩn trong phòng máy tính còn nhiều hơn trong toilet rất nhiều.

Charles Gerba, giáo sư virus học tại Đại học Arizona (Hoa Kỳ), giải thích: “Ở hầu hết toilet công cộng, nhân viên vệ sinh nhiều lần một ngày, trong khi phần lớn các phòng trong gia đình người ta chỉ vệ sinh một lần mỗi tuần”. 

Cũng có một cách để nhiễm bệnh từ toilet ít ngờ tới, đó là hít luồng khí thải bồn cầu. Thật vậy, khi bạn xả nước bồn cầu, vi khuẩn bên trong bồn cầu sẽ bị đẩy vào không khí và rơi xuống khắp buồng vệ sinh, thậm chí vi khuẩn còn rơi vào người bạn nếu bạn đang ở đó. Gerba nói: “Các mô hình toán học cho thấy 40-60% các hạt có trong bồn cầu có thể di chuyển và người ta gọi đó là hiện tượng… ‘hắt hơi trong bồn cầu’”. 

Các nghiên cứu phát hiện ra rằng vi khuẩn Clostridium difficile, tác nhân gây bệnh phổ biến trong môi trường chăm sóc sức khỏe rất khó bị loại bỏ. Chúng có thể di chuyển xa trong không khí dưới dạng bào tử khi bồn cầu xả nước để con người hít vào. Do đó, Gerba cho rằng nguy cơ lây bệnh từ toilet công cộng không chỉ đến từ bệ bồn cầu mà còn từ nắp bồn cầu, tay nắm cửa, nút xả nước, hộp đựng khăn giấy, những thứ mà bạn chạm trực tiếp bằng tay. 

Việc tiếp xúc tay với bồn cầu làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Ảnh: Canva

Tốt nhất là hãy rửa tay

Có một số bước thông thường bạn có thể thực hiện để tránh lây nhiễm vi khuẩn từ bất kỳ nhà vệ sinh nào, dù ở nhà hay nơi công cộng. Đầu tiên, theo Elizabeth Paddy, một kỹ sư vệ sinh nước tại Đại học Loughborough (Anh), bạn nên hạn chế chạm vào các đồ vật ở đây. 

Để tránh hiện tượng nước bắn ra từ bồn cầu, có người đề nghị đóng nắp bồn cầu khi xả nước. Nhưng giáo sư Gerba cho rằng việc đóng nắp rồi mở nắp lại chẳng tạo ra sự khác biệt gì cả. Nghiên cứu năm 2024 của ông cho thấy virus trong nước bắn ra từ bồn cầu có thể thoát ra theo chiều ngang, ngay cả khi nắp đã đóng. Điều này có thể là do nắp bồn cầu thường không vừa khít với bệ ngồi, và nhà vệ sinh công cộng thường có áp lực xả nước cao hơn để tiết kiệm nước.

Một lựa chọn khác là xả nước và sau đó rời khỏi buồng vệ sinh ngay lập tức. Gerba nói: “Tôi thường xả nước và chạy”. Ông cũng khuyên nên đợi 10 phút trước khi vào nhà vệ sinh công cộng sau người khác sử dụng cho dù điều này thực tế khó thực hiện.

Một lưu ý quan trọng khác, theo Roberts, là không nên sử dụng điện thoại khi đang ở trong toilet, bởi điện thoại của bạn đã rất dơ rồi. Nếu dùng điện thoại ở đây, bạn có nguy cơ để nó tiếp xúc với các mầm bệnh phát ra tung tóe trong toilet, và bạn sẽ mang chúng theo bên mình ngay cả sau khi rửa tay.

Nhưng trên hết, theo các chuyên gia, bạn nên luôn rửa tay ngay sau khi đi vệ sinh. Gerba nhận thấy trung bình một người Mỹ chỉ dành 11 giây để rửa tay, trong khi Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ khuyến cáo nên rửa tay trong 20 giây. 

Vì vậy, để tránh mắc bệnh trong nhà vệ sinh công cộng, tốt nhất bạn hãy rửa tay. Tốt hơn nữa là hãy thực hiện thêm bước sử dụng nước rửa tay khô vì sự kết hợp này có tác dụng bảo vệ đáng kể hơn so với chỉ rửa tay đơn thuần. 

Nên rửa tay ngay sau khi đi vệ sinh để tránh mắc bệnh trong nhà vệ sinh công cộng. Ảnh: Canva

Theo TSK số 698