Tối ưu hóa điều trị

Thứ Bảy, 16/8/2025, là ngày nghỉ cuối tuần, nhưng Khoa Thông tim can thiệp của Viện Tim TP.HCM vẫn sáng đèn như thường lệ. Hàng chục nhân viên - bác sĩ, điều dưỡng, y công – miệt mài làm việc vì có 20 bệnh nhân can thiệp trong ngày hôm đó.

Gần 11 giờ, anh T.V.P, 43 tuổi, ngụ tại Bình Dương, ra khỏi phòng can thiệp số 3 (lab 3) sau khi được các bác sĩ đặt thành công 2 stent mạch vành. Đây là lần thứ hai anh có mặt ở đây. Tháng trước anh được bác sĩ đặt 3 stent.

Anh P. chia sẻ: “Tháng 7 vừa qua sau buổi đá bóng với bạn bè, tôi đột nhiên đau ngực. Vào bệnh viện gần nhà, người ta lấy máu xét nghiệm, nói tôi bị nhồi máu cơ tim và chuyển lên Viện Tim cấp cứu”.

Mới bước sang tuổi trung niên, nhưng anh P. đã mang trong mình 5 stent mạch vành. Trường hợp của anh P. thật kỳ lạ nhưng cũng không quá hy hữu khi bệnh nhân mắc bệnh tim mạch ở nước ta đang gia tăng và trẻ hóa rõ rệt.

Các bác sĩ Viện Tim TP.HCM đang đặt stent điều trị hẹp động mạch vành cho bệnh nhận. Ảnh: Thảo Vy

So với vài thập kỷ trước, ngày nay việc xử trí những ca nhồi máu cơ tim do tắc hẹp mạch vành như anh P. khá đơn giản. Thay vì gây mê, mở lồng ngực rồi thao tác trên tim bệnh nhân, bác sĩ chỉ cần luồn một ống thông nhỏ vào mạch máu ở cổ tay, đưa ống đến chỗ mạch vành tim bị tắc hẹp rồi đặt một stent (giá đỡ) để khôi phục luồng máu lưu thông. Toàn bộ thao tác diễn ra trên máy DSA (Digital Subtraction Angiography: Chụp mạch máu số hóa xóa nền).  

Nếu so với những máy DSA đầu tiên ra đời vào thập niên 1970, máy DSA thời nay dựa trên cùng một nguyên lý: Bác sĩ tiêm thuốc cản quang vào mạch máu bệnh nhân và dưới chùm tia X phát ra từ máy, những mạch máu và dụng cụ can thiệp hiện rõ lên màn hình để bác sĩ nhìn thấy rồi thao tác.

Theo thời gian, máy DSA ngày được cải tiến, giúp bác sĩ điều trị bệnh nhân tốt hơn. Hệ thống DSA Azurion 7 M20 mới nhất của hãng Philips mà Viện Tim vừa trang bị là điển hình.

Sáng 11/8, tại phòng làm việc của mình, ThS.BSCKII. Nguyễn Trung Quốc, Phó giám đốc Viện Tim, chia sẻ: “Hệ thống DSA này là hiện đại nhất, tích hợp hai công cụ chẩn đoán cao cấp IVUS (siêu âm nội mạch) và OCT (chụp cắt lớp quang học). IVUS sử dụng một đầu dò siêu âm đặt trong lòng mạch giúp bác sĩ xác định được mức độ nghiêm trọng và mức độ tích tụ mảng bám trong động mạch; đánh giá được stent đặt vào mở rộng hay chưa; stent có bị gãy hay lệch vị trí có thể dẫn đến tái hẹp hay không; phát hiện các biến chứng trong thủ thuật như rách thành mạch hoặc có xuất hiện cục máu đông không; đặc biệt là xác định được kích thước và vị trí đặt stent chính xác để giảm nhu cầu lặp lại thủ thuật”.  

Dừng lại chốc lát để chiếu video minh hoạ rồi bác sĩ Quốc nói tiếp: “OCT là công nghệ chụp thu lại hình ảnh trong lòng mạch rõ nét, cho phép bác sĩ thấy được cấu trúc bên trong lòng mạch, đặc biệt là các tổn thương như rách, loét, huyết khối và các loại mảng xơ vữa như xơ hóa, vôi hóa. Đối với các trường hợp mạch vành phân nhánh phức tạp, OCT cho phép bác sĩ quan sát rõ hơn về tình trạng các tổn thương này, từ đó đưa ra phương hướng điều trị chính xác và hiệu quả”.

Từng can thiệp tim mạch cho hàng ngàn bệnh nhân trong những năm qua và trải nghiệm sự khác nhau giữa máy DSA thế hệ cũ và thế hệ mới, bác sĩ Quốc hào hứng: “Làm việc trên máy mới thích lắm, không khác gì người lính ra trận được trang bị vũ khí tối tân để có nhiều cơ hội thắng địch. Công nghệ mới giúp bác sĩ tối ưu hóa điều trị, nhờ thế mang lại nhiều lợi ích cho bệnh nhân”.

Những người luôn tìm tòi

Nhằm nâng cao chất lượng điều trị và giải quyết lượng bệnh nhân đang gia tăng, tháng 8 qua Viện Tim TP.HCM đầu tư hệ thống DSA Philips Azurion 7 M20, nâng số máy DSA của bệnh viện lên ba máy. Chỉ một số bệnh viện hàng đầu ở nước ta có hệ thống máy tối tân này.

Quá trưa ngày 16/8, tại lab 3, nơi đặt máy DSA mới, bệnh nhân L.V.H, 56 tuổi, ngụ tại Phú Yên, được chuyển vào can thiệp. TS.BS Đặng Duy Phương, Trưởng Khoa Can thiệp tim mạch Viện Tim TP.HCM, cho biết: “Ca này chúng tôi sẽ làm OCT vì tổn thương của bệnh nhân không rõ ràng”.

Đứng từ phòng điều khiển bên ngoài, người ta dễ dàng nhìn thấy diễn tiến cuộc can thiệp qua màn hình cực lớn của DSA đặt bên trong. Khác với những ca trước, lần này màn hình còn hiện thêm những khung hình nhỏ, hiển thị hình ảnh lòng mạch máu đã được tích hợp và xử lý bằng OCT.

Sau khi hội chẩn với đồng nghiệp trong phòng lab về cách xử lý ca bệnh, bác sĩ Phương nói tiếp: “Nếu không có công nghệ mới, bác sĩ can thiệp chỉ nhìn thấy ảnh chụp mạch máu từ bên ngoài. Họ biết mạch máu hẹp nhưng lại không biết được bản chất là gì: Xơ vữa mềm, xơ vữa cứng hay vôi hóa? Xơ vữa ổn định hay không ổn định? Nhưng OCT và IVUS trả lời được những câu hỏi này, nhờ đó bác sĩ có thể đưa ra quyết định chính xác và an toàn nhất cho bệnh nhân”.

Trong thực tế, nghiên cứu khoa học đã xác nhận những lợi ích của công nghệ mới trong can thiệp tim mạch. Tháng 3 năm nay, tạp chí uy tín Circulation: Cardiovascular Interventions của Hiệp hội Tim Hoa Kỳ (AHA) đã công bố một phân tích tổng hợp so sánh giữa can thiệp tim mạch bằng cách cũ không có OCT và cách mới có OCT trên những tổn thương mạch vành phức tạp.

Qua xem xét 4 nghiên cứu ngẫu nhiên trên 5.063 bệnh nhân được theo dõi trung bình 2 năm, nhóm nghiên cứu nhận thấy việc can thiệp có OCT trợ giúp mang lại nhiều kết quả tốt hơn so với can thiệp không có OCT hỗ trợ như giảm biến cố tim mạch bất lợi; giảm nguy cơ tử vong do tim, nhồi máu cơ tim, tử vong do mọi nguyên nhân và giảm huyết khối do stent gây ra. Có OCT trợ giúp, xu hướng giảm tái thông mạch máu đích và nhồi máu cơ tim quanh thủ thuật cũng thấp hơn. (*)

Ngoài ra cũng còn nhiều lợi ích khác từ hệ thống DSA mới mang lại. Bác sĩ Duy Phương chia sẻ thêm: “Đơn cử, phần mềm AI (trí tuệ ứng dụng) của máy có thể tối ưu hóa đường đi can thiệp để dẫn đường bác sĩ trong những ca bệnh có giải phẫu phức tạp. Máy mới còn giảm thiểu được liều tia bức xạ và thuốc cản quang so với các máy thế hệ cũ”.

Được biết với công nghệ ClarityIQ, hệ thống DSA Azurion 7 M20 có thể giảm tới 67% liều tia trong các ca can thiệp mạch vành nhưng vẫn cung cấp chất lượng hình ảnh cực tốt. Chưa kể các tính năng quản lý liều bức xạ như DoseAware Xtend, Zero Dose Positioning và công cụ User Quality Control Mode giúp bác sĩ kiểm soát hiệu quả an toàn bức xạ ở mức cao nhất. Điều này rất có ích cho người làm thủ thuật, bảo vệ họ khỏi tác hại lâu dài của việc tiếp xúc thường xuyên với tia X và cả bệnh nhân, đặc biệt là bệnh nhân suy thận hoặc có những yếu tố nguy cơ khác, để không gây hại cho họ

Công nghệ hiện đại tích hợp trên DSA Azurion 7 M20 giúp bác sĩ nhìn rõ hình ảnh bên trong lòng mạch máu. Ảnh: BVCC

Tại sảnh chính của Viện Tim TP.HCM có một phòng truyền thống, nơi trưng bày hình ảnh lịch sử phát triển của bệnh viện qua các thời kỳ. Ở đây, người ta có thể bắt gặp bức ảnh đơn sơ của GS Alain Carpentier, người sáng lập Viện Tim, nổi tiếng thế giới vì có nhiều phát minh quan trọng trong lĩnh vực tim mạch. Bức ảnh đi kèm câu nói của ông: “Cherche! Cherche! Et quand tu as trouvé, cherche encore!” (tạm dịch: “Hãy tìm tòi! Cứ tiếp tục tìm tòi! Và một khi bạn đã tìm được, thì hãy mãi tiếp tục tìm tòi!”).

Trong hành trình hơn 30 năm từ ngày thành lập, những thế hệ thầy thuốc của Viện Tim TP.HCM vẫn thực hiện lời dặn này. Họ đang tìm tòi những gì tốt nhất để chữa trị cho bệnh nhân.

(*): Nghiên cứu: “Optical Coherence Tomography Versus Angiography Alone to Guide PCI for Complex Lesions: A Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials” (https://www.ahajournals.org/doi/10.1161/CIRCINTERVENTIONS.125.015141)

 Theo TSK số 698