Cuộc sống hàng ngày ta vẫn thường hay gặp những câu đùa vui than thở như “Tôi có hít không khí cũng vẫn mập”. Nếu bạn cũng đang gặp tình trạng này, thì có lẽ nó đến từ những nhận thức sai lệch trong chế độ ăn hay thật sự cơ thể bạn đang mắc phải một bệnh lí nào đó.

Khái niệm béo phì và thiếu cân

Trước tiên ta cần có một định nghĩa đúng về mập (hay còn gọi là béo phì) và gầy (thiếu cân) là như thế nào. Thể trạng của một người trưởng thành hiện nay thường được đánh giá qua chỉ số khối lượng cơ thể BMI (Body Mass Index), được tính bằng cân nặng (kg) chia cho bình phương chiều cao (m). Bạn sẽ biết mình ở mức độ nào qua bảng đánh giá dưới đây:

Nguyên nhân “ăn ít vẫn mập”

Cơ chế của sự tăng cân là do nạp calo nhiều hơn mức năng lượng cần tiêu thụ, lượng calo dư thừa sẽ được chuyển sang dạng tích trữ là mô mỡ. Từ bảng đánh giá trên, nếu bạn đã rơi vào ô thừa cân, mặc dù cảm thấy mình ăn ít nhưng cân nặng vẫn không có biến chuyển hay thậm chí còn lên cân, thì có thể bạn đã mắc phải một trong những vấn đề sau đây:

– Vấn đề về tâm lý:

Nhiều loại thức ăn có chứa hàm lượng Calo khá cao dù là với lượng ít như bơ đậu phộng (2 muỗng canh = 191 Kcal), nho khô (42g = 129 Kcal), bánh quy (2 chiếc bánh = 150 Kcal) hay chỉ 1 ly trà sữa đã cung cấp 450 Kcal trong khi đó 1 chén cơm bình thường cung cấp khoảng 170 Kcal. Vì thế nên bạn nghĩ bạn ăn ít nhưng thực ra không ít đâu.

Nhiều người nghĩ rằng ăn cơm sẽ làm mình mập hơn nên đã giảm cơm hay thậm chí không ăn mà thay vào các thực phẩm khác như bún, phở, miến... nhưng thực tế năng lượng chúng cung cấp là gần tương đương nhau. Hay ăn ít trong các bữa chính nhưng lại ăn vặt nhiều trong ngày khiến họ lầm tưởng về khối lượng thực phẩm mình đã ăn.

Nhưng cũng có nhiều trường hợp các bạn thực sự ăn ít, ăn rất ít, nghĩ rằng ăn ít sẽ ốm. Nhưng đó là điều bạn nghĩ, nó không phải là cơ chế mà cơ thể hoạt động. Khi bạn ăn ít cơ thể sẽ giảm các hoạt động trao đổi chất và tích trữ năng lượng để duy trì sự sống, nên cơ thể sẽ càng tích mỡ nhiều hơn. Và điều này cũng sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến sức khỏe sinh lý của bạn, nhất là với nữ giới.

– Vấn đề về bệnh lý:

Căng thẳng (stress) cũng là kẻ thù của cân nặng. Khi bạn lo lắng, suy nghĩ quá mức, cơ thể sẽ có đáp ứng để thích nghi bằng việc tiết ra một loại hormon là cortisol nhằm giảm bớt các tác dụng tiêu cực lên cơ thể. Nhưng vô tình, hormon này gây tái phân bố mỡ từ cơ xương đến trung tâm, gây tích tụ nhiều ở mặt, ngực và nhất là bụng. Và đây cũng là cơ chế làm mập lên nếu bạn sử dụng glucocorticoid ngoại sinh kéo dài.

Một tình trạng bệnh lý hay gặp hiện nay cũng ảnh hưởng đến cân nặng đó là bệnh lý về tuyến giáp. Tuyến giáp nằm ở vùng cổ có chức năng bài tiết hormon cho cơ thể. Hormon tuyến giáp có tác dụng trên cân nặng do kích thích quá trình dị hóa - tiêu hao năng lượng trên toàn cơ thể, do đó, tình trạng suy giảm sẽ làm suy giảm chức năng này nên dù bạn ăn ít cân nặng của bạn vẫn ngày càng tăng.

Như đã nói trên đây là một tình trạng bệnh lý, bạn nên đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán chính xác và điều trị thích hợp.

Các giải pháp để có được cân nặng như mong muốn

- Không nên ăn quá no hoặc để quá đói và tuyệt đối không bỏ bữa, nhịn đói, nhất là buổi sáng. Hàng ngày nên ăn đúng giờ, hạn chế ăn vặt giữa buổi và không nên ăn gì sau 8 giờ tối. Nên uống đủ nước, trung bình mỗi người cần 40ml/kg cân nặng của mình mỗi ngày.

- Bạn nên có một chế độ ăn dinh dưỡng hợp lý cân đối giữa 4 nhóm chất trong mỗi bữa ăn: chất béo, chất đạm, tinh bột, chất xơ; nên ăn nhiều các loại rau củ quả, nhất là các loại rau màu xanh đậm, quả chín để bổ sung đủ vitamin và khoáng chất, đồng thời trong rau củ cũng chứa nhiều chất chống oxy hóa giúp bạn thanh lọc cơ thể một cách tự nhiên.

- Nên ăn các thức ăn chế biến từ thực phẩm tươi sống, hạn chế các thực phẩm đóng hộp, đồ đông lạnh hay các loại thực phẩm chức năng chưa rõ nguồn gốc.

- Tập luyện thể dục thể thao là điều cần thiết cho cả người mập và người gầy để có một thể chất tốt, một cơ thể khỏe mạnh giúp chuyển hóa tốt cho người gầy và giúp tiêu hao năng lượng cho người mập.

- Một lối sống lành mạnh, không nên thức khuya, ngủ đủ 8 giờ mỗi ngày, giữ tinh thần thoải mái nhất, tránh căng thẳng, lo lắng quá mức cũng là điều cần thiết để có được cân nặng như ý.

Nếu bạn thực sự muốn giảm cân một cách khoa học thay vì tự bản thân tìm ra cách, có thể dẫn đến nhưng phương pháp sai lầm và hậu quả không tốt, bạn hãy tìm đến bác sĩ chuyên gia để có được những tư vấn chính xác nhất.