Theo một số thống kê, có khoảng 10% bệnh nhân vào cấp cứu vì đau bụng do viêm dạ dày. Trong thực tế khám và chữa bệnh hằng ngày, các thầy thuốc gặp chủ yếu là viêm dạ dày mạn tính. Tình trạng bệnh lý này tăng dần theo độ tuổi và chiếm tỷ lệ từ 40 – 70% trong bệnh lý dạ dày, tá tràng.

Viêm dạ dày là tình trạng viêm nhiễm ở lớp bề mặt (niêm mạc) dạ dày, có thể xảy ra cấp tính hoặc mãn tính.

Nguyên nhân

Nguyên nhân viêm dạ dày rất nhiều gồm bệnh lý nội khoa, ngoại khoa, stress, hóa chất, viêm nhiễm, thói quen sinh hoạt… sau đây là một số nguyên nhân phổ biến nhất:

– Do thuốc: hay gặp nhất là aspirin (có trên 300 sản phẩm có chứa aspirin); thuốc kháng viêm non-steroid; một số thuốc chứa potassium (kali), sắt; một số thuốc điều trị ung thư…

– Thức ăn, hóa chất: Ăn thức ăn nóng quá hoặc lạnh quá, nhai không kỹ, hoặc thức ăn bị nhiễm khuẩn, mù tạc,… do uống hoặc nuốt phải các chất acid, kiềm; do rượu; nuốt phải dị vật gây trầy sướt niêm mạc dạ dày.

– Tình trạng bệnh lý: phẫu thuật cắt dạ dày; nội soi dạ dày; xạ trị; bệnh lý thiếu máu ác tính; một số bệnh tự miễn.

– Viêm nhiễm: nhiễm virus; vi trùng: phổ biến nhất là xoắn khuẩn H. pylori; một số vi khuẩn gây viêm phổi, bàng quang cũng có khả năng gây viêm dạ dày. Ngoài ra ghi nhận một số trường hợp nhiễm nấm, ký sinh trùng cũng có thể gây viêm dạ dày.

Các biểu hiện của viêm dạ dày

– Đau vùng thượng vị là một trong những triệu chứng hay gặp nhất: tính chất của đau là âm ỉ, cảm giác khó chịu, thường xuất hiện sau một bữa ăn no.

– Có khi xuất hiện triệu chứng nóng rát ở vùng bụng trên rốn, một số trường hợp gây cảm giác nóng rát sau xương ức…

– Một số triệu chứng thường gặp khác như: ợ hơi, ợ chua, đầy hơi kéo dài, chán ăn, buồn nôn, nôn…

Với các biểu hiện như trên, mỗi người đều ít nhiều gặp phải nhưng đa số thường thoáng qua, nếu quan tâm đến sức khỏe sẽ nhận biết ngay và có những điều chỉnh thích hợp để cải thiện hoặc làm các triệu chứng không tái phát nữa như: xem xét lại liều hoặc ngưng các thuốc kháng viêm non-steroid, aspirin… (nếu như đang dùng), hạn chế rượu bia, thư giãn, ăn uống điều độ…

Nếu sau những điều chỉnh trên mà các triệu chứng vẫn tồn tại quá 1 tuần lễ hoặc ngày càng nặng hơn nên nhanh chóng đi khám ngay.

Viêm dạ dày phần lớn khỏi bệnh nếu phát hiện sớm và điều trị thích hợp, nếu không sẽ dẫn đến bệnh mãn tính, có thể gây biến chứng như xuất huyết, loét thủng, ung thư…

Điều trị

Sau khi bác sĩ đã chẩn đoán xác định viêm dạ dày, bước kế tiếp phải xác định nguyên nhân để điều trị tận gốc, do đó việc điều trị tùy thuộc vào nguyên nhân: dùng thuốc, thay đổi lối sống, môi trường làm việc…

Một điều rất quan trọng nhưng thường ít được quan tâm là bên cạnh trị liệu bằng thuốc cần phải có chế độ dinh dưỡng phù hợp, nếu chế độ dinh dưỡng không thích hợp việc điều trị sẽ khó hiệu quả.

Trọng tâm của chế độ dinh dưỡng là làm giảm lượng dịch vị:

– Không để quá đói hoặc ăn quá no.

– Hạn chế các rau củ có độ acid cao: Chanh, Cam, Bưởi chua, giấm, tương ớt…

– Tránh một số thực phẩm sinh hơi nhiều: Hành, dưa muối, các loại đậu đỗ…

– Không nên dùng các loại thực phẩm dễ làm tổn thương niêm mạc dạ dày như rượu, bia, Ớt, Tỏi, trà…

– Nên ăn uống, nghỉ ngơi hợp lý đúng giờ.

– Dùng thức ăn gây tiết ít dịch vị, bảo vệ niêm mạc dạ dày: các chất ngọt, béo, nếp, gạo, sữa, bánh mì…

– Ăn thức ăn nấu chín, nhai kỹ.

Cần bổ sung một số vitamin trong khẩu phần ăn đặc biệt là đối với bệnh nhân viêm dạ dày mãn tính: vitamin A, vitamin nhóm B, đặc biệt là vitamin A có tính oxy hóa cao giảm tiết dịch vị.

Một số nghiên cứu cho thấy men tiêu hóa (probiotic): Lactobacillus caseii có tác dụng ngăn chặn sự gắn kết của xoắn khuẩn H. pylori vào niêm mạc dạ dày làm hạn chế sự tiết dịch vị. Do đó, việc bổ sung men tiêu hóa vào phác đồ điều trị viêm dạ dày do H. pylori cũng được ghi nhận ở một số nước.