– Thưa bác sĩ, xin ông cho biết về tiền liệt tuyến và các triệu chứng của ung thư tiền liệt tuyến?

– Tiền liệt tuyến là một tuyến nội tiết chỉ có ở nam giới, còn gọi là nhiếp hộ tuyến, nằm ngay dưới bàng quang, phía trước trực tràng, tuyến này có chức năng tiết ra tinh dịch để nuôi dưỡng tinh trùng và chứa tinh trùng trước khi phóng tinh. Bình thường tiền liệt tuyến có hình quả táo, nặng khoảng 20g. Tuyến tiền liệt gồm có 2 thùy bên và 1 thùy giữa bao quanh niệu đạo.

Ung thư tiền liệt tuyến thường không có triệu chứng khi mới khởi phát, bướu còn nhỏ; khi bướu to, chèn ép cổ bàng quang thì có rối loạn đi tiểu: tiểu khó, tiểu lắt nhắt, tiểu nhiều về đêm, Khi đến giai đoạn trễ thì bí tiểu, hoặc tiểu ra máu, xuất tinh ra máu, đau do di căn xương. Thăm khám trực tràng bằng ngón tay sẽ cảm nhận tiền liệt tuyến to ra và mật độ cứng hơn bình thường. Tăng nồng độ PSA trong máu.

– Thưa bác sĩ, PSA là gì? Chất này có vai trò gì trong ung thư tiền liệt tuyến?

– PSA là viết tắt của Prostate Specific Antigen, đây là protein trọng lượng phân tử lớn, do tiền liệt tuyến tiết ra, khi lượng PSA tăng lên chứng tỏ có sự bất thường ở các tế bào tiền liệt tuyến, xét nghiệm nồng độ PSA trong máu giúp tầm soát phát hiện sớm bệnh, bình thường PSA dưới 4ng/ml, từ 4 đến 10ng/ml: 25% nguy cơ ung thư tiền liệt tuyến, từ 10 đến 20ng/ml: 65% nguy cơ ung thư tiền liệt tuyến, trên 20ng/ml: nguy cơ ung thư tiền liệt tuyến di căn.

– Thưa bác sĩ, khi phát hiện PSA tăng lên, làm gì tiếp theo để chẩn đoán xác định bệnh?

– Chẩn đoán bằng siêu âm qua ngã trực tràng để tìm khối u bướu, đồng thời sinh thiết khối bướu dưới hướng dẫn của siêu âm.

– Thưa bác sĩ, đánh giá tiên lượng bệnh nhân bằng cách nào?

– Sau khi sinh thiết sẽ chuyển bệnh phẩm qua xét nghiệm giải phẫu bệnh lý, đánh giá grad mô học (độ biệt hóa tế bào). Độ biệt hóa tế bào và giai đoạn bệnh cho phép tiên lượng thời gian sống còn của bệnh nhân. Đánh giá giai đoạn bệnh, có di căn hay chưa bằng các phương pháp chụp cắt lớp (CT scan), siêu âm bụng chậu, X quang phổi, xạ hình xương. Ung thư tuyến tiền liệt hay di căn vào xương, phổi, hạch và đôi khi gặp di căn vào gan.

– Thưa bác sĩ, còn về điều trị thì thế nào?

– Điều trị ung thư luôn kết hợp 3 phương pháp: Phẫu thuật, xạ trị và hóa trị. Phẫu thuật hay phẫu thuật nội soi được áp dụng nếu bệnh còn khu trú, có thể mổ lấy trọn tuyến nghĩa là cắt tuyến tiền liệt tận gốc, hơn 90% bệnh nhân tiểu thông sau khi mổ lấy trọn tiền liệt tuyến. Phẫu thuật này thực hiện tại Bệnh viện Ung Bướu TP.HCM, Bệnh viện Bình Dân, Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Đại học Y Dược.

Xạ trị ngoài dùng máy gia tốc thẳng hoặc Cobalt 60, được áp dụng cho bướu nguyên phát và hạch chậu, xạ trị trong áp dụng cho ung thư tiền liệt tuyến khu trú. Xạ trị và phẫu trị cho hiệu quả sống còn như nhau, nhưng xạ trị ít gây bất lực hơn phẫu trị. Xạ trị ngoài cũng hữu hiệu khi điều trị đau do di căn xương trong khi liệu pháp nội tiết không tác dụng.

Đối với bệnh đã di căn, hóa trị có hiệu quả rất hạn chế. Điều trị nội tiết nhằm giảm lượng nội tiết tố nam lưu thông trong máu (bằng cách cắt bỏ tinh hoàn), hay dùng chất kháng nội tiết nam để ngăn chận sự gắn nội tiết nam vào thụ thể tế bào hoặc sử dụng nội tiết tố nữ .

Những trị liệu khác là giảm đau, điều trị nâng đỡ. Bệnh nhân đã di căn xương cần truyền hồng cầu nhiều lần để điều trị thiếu máu do ung thư xâm lấn tủy xương.

– Xin bác sĩ cho độc giả lời khuyên đối với ung thư tiền liệt tuyến?

– Ung thư tiền liệt tuyến phát hiện sớm có thể trị khỏi hoàn toàn. Các yếu tố nguy cơ là: tuổi càng cao thì gặp nhiều hơn, bệnh trở nên quan trọng khi tuổi thọ ngày càng tăng, 70% bệnh nhân trên 65 tuổi. Ăn nhiều chất béo, ít vận động, gia đình có người bị ung thư tiền liệt tuyến. Ung thư này lệ thuộc nội tiết tố nam, không gặp ở người bị hoạn, thường gặp ở nam giới có gia đình. Vì vậy, nam giới trên 50 tuổi nên làm PSA mỗi năm và khám trực tràng, siêu âm qua trực tràng để tầm soát phát hiện bệnh sớm. Phòng ngừa bằng cách ít ăn chất béo, ăn nhiều rau củ, trái cây, năng vận động, không hút thuốc lá và uống rượu.

– Xin cảm ơn bác sĩ đã cung cấp cho độc giả Thuốc & Sức khỏe những thông tin bổ ích.