Khối u tim khá hiếm gặp. Ảnh: hexahealth

Y văn thế giới ghi nhận vào năm 1559 bác sĩ phẫu thuật người Ý Realdo Columbus là người đầu tiên phát hiện ra khối u ở tim. Sau đó ông và một số bác sĩ khác cũng ghi nhận bệnh lý khối u tim nhưng không được mấy người quan tâm. Thực tế thì giống như các bộ phận khác của cơ thể con người, cơ quan tim cũng có thể phát sinh u và các khối u tim có thể là lành tính hay ác tính.

Phân loại u tim 

U tim (cardiac tumor) là sự phát triển bất thường của mô trong tim. Đây là một tình trạng hiếm gặp nhưng có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng tim và tuần hoàn máu.

Khối u tim có thể được chia thành hai loại chính: u nguyên phát và u thứ phát. U nguyên phát xuất phát từ chính mô tim, là bệnh lý hiếm gặp với tỷ lệ khoảng 0,001–0,03% dân số. Điều may mắn là 75–80% u nguyên phát thuộc loại lành tính, phổ biến nhất là u nhầy (myxoma) gặp ở phân nữa các trường hợp (thường ở nhĩ trái). Trong khi đó u thứ phát ở tim là do khối u ác tính từ cơ quan khác di căn đến tim (thường gặp là ung thư phổi, ung thư vú, u hắc tố ác tính hoặc ung thư thận di căn).

Khối u ở tim chia làm 2 loại chính: nguyên phát và thứ phát. Ảnh: Ginger healthcare

Ngoài hai dạng trên, u tim còn có u mỡ (lipoma), xuất phát từ mô mỡ, có thể gây rối loạn nhịp tim; u sợi (fibroma), thường gặp ở trẻ em, có thể ảnh hưởng đến van tim; u cơ vân (rhabdomyoma), phổ biến ở trẻ nhỏ, liên quan đến hội chứng xơ cứng củ. Nói riêng đến u ác tính tim, y học ghi nhận có 2 loại là sarcoma tim (dạng ung thư phổ biến nhất ở tim, có thể lan nhanh và gây tắc nghẽn mạch máu) và u lympho tim (hiếm gặp, thường liên quan đến bệnh lý miễn dịch).

Những khối u dạng sarcoma tim bao gồm:

- Angiosarcoma (40%): loại thường gặp nhất, phát triển từ tế bào nội mô mạch máu trong tim, phổ biến ở tâm nhĩ phải. Gây tắc nghẽn tĩnh mạch chủ trên, tràn dịch màng tim, suy tim.

- Undifferentiated Pleomorphic Sarcoma (UPS) (25%): trước đây được gọi là fibrosarcoma, phát triển từ mô liên kết. Xu hướng phát triển nhanh, xâm lấn cơ tim.

- Leiomyosarcoma (10%): xuất phát từ tế bào cơ trơn trong thành mạch. Thường ảnh hưởng đến buồng tim trái hoặc tĩnh mạch phổi.

- Rhabdomyosarcoma (10%): xuất phát từ tế bào cơ tim, phổ biến hơn ở trẻ em. Thường khu trú ở nhĩ phải hoặc tâm thất.

- U trung biểu mô tim (Mesothelioma): hiếm gặp, ảnh hưởng đến màng ngoài tim, gây tràn dịch màng tim ác tính.

Bệnh lý u tim có thể phát hiện muộn

Chúng ta biết quả tim là một khối cơ có chức năng cơ bản co bóp và màng ngoài tim bao bọc khối cơ này. Khối u tim đều xuất phát từ 2 phần này: tim và màng tim. Biểu hiện lâm sàng của khối u tim cũng tùy vào mức độ ảnh hưởng của khối u trên cấu trúc màng tim hay tim.

Nếu ảnh hưởng đến màng tim, bệnh nhân sẽ có triệu chứng của viêm màng ngoài tim hoặc tràn dịch màng ngoài tim (như đau ngực, khó thở, huyết áp thay đổi). Còn nếu ở tim sẽ dẫn đến loạn nhịp tim, rối loạn dẫn truyền điện học của tim, các triệu chứng của mạch vành (từ thiếu máu cơ tim đến nhồi máu cơ tim), kể cả các triệu chứng của tổn thương van tim.

Tất nhiên còn có những triệu chứng toàn thân như sốt, sụt cân, khó thở, thiếu máu. Các triệu chứng trên rõ ràng là không điển hình, bởi nó có mặt ở phần lớn các bệnh tim mạch với xét nghiệm thường không ghi nhận bất thường (ngoài biểu hiện của phản ứng viêm). Muốn chẩn đoán chính xác bệnh u tim, bác sĩ cần làm siêu âm tim hoặc cao cấp hơn là thông tim (trên DSA). Riêng X-quang hoặc đo điện tâm đồ sẽ không đặc trưng mà chỉ có ý nghĩa gợi ý.
 

Theo TSK số 693