Cuối năm da khô, làm sao phòng tránh?

01/12/2025 GMT+0700

Cuối năm da khô, làm sao phòng tránh?

BS.CK2 Nguyễn Lê Trà Mi, Giảng viên Bộ môn Da liễu Đại học Y Dược TP.HCM

Vào những ngày cuối năm, thời tiết nhiều khu vực nước ta chuyển sang hanh khô khiến làn da dễ khô ráp, bong tróc, thậm chí nứt nẻ gây đau rát. Giải pháp nào để phòng tránh?

Tình trạng này xuất hiện ở mọi lứa tuổi, từ trẻ em đến người trưởng thành và người cao tuổi. Da khô là dấu hiệu cho thấy hàng rào bảo vệ da đã bị suy yếu, không còn khả năng duy trì độ ẩm tự nhiên. Khi đó, vi khuẩn và các tác nhân gây hại từ môi trường có thể dễ dàng xâm nhập, làm tăng nguy cơ viêm da và nhiễm trùng.

Cuối năm, số lượng bệnh nhân gặp các vấn đề về da như khô ráp, viêm da cơ địa tái phát càng có xu hướng tăng cao. Ảnh: Canva

Viện Hàn lâm Da liễu Hoa Kỳ (American Academy of Dermatology) từng ghi nhận tỷ lệ bệnh nhân đến khám vì da khô và viêm da cơ địa gia tăng đáng kể trong mùa lạnh. Điều này cho thấy việc chăm sóc và phòng ngừa da khô không chỉ mang ý nghĩa thẩm mỹ mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe làn da.

Nguyên nhân khiến da khô

Thượng bì là hàng rào bảo vệ quan trọng của da, trong đó lipid gian bào hoạt động như “xi măng” kết nối các tế bào sừng, giúp hạn chế thoát hơi nước và ngăn chặn các tác nhân gây hại xâm nhập. Khi lượng lipid này suy giảm, nước dễ dàng thoát ra ngoài dẫn đến hiện tượng mất nước qua thượng bì.

Vì vậy, chăm sóc da khô không chỉ dừng ở việc cấp ẩm mà cần khôi phục và củng cố lớp lipid tự nhiên để tăng cường hàng ràobảovệda.Thông thường da khô vì những nguyên nhân sau đây:

- Khí hậu hanh khô, độ ẩm giảm mạnh: Vào mùa lạnh, độ ẩm giảm mạnh khiến nước trong lớp sừng bốc hơi nhanh hơn. Khi lớp lipid bảo vệ bề mặt suy yếu, da trở nên khô, căng, bong vảy, đặc biệt ở các vùng tiếp xúc với không khí như mặt, tay, môi, cổ. Việc sử dụng điều hòa nóng hoặc lò sưởi kéo dài cũng góp phần khiến độ ẩm không khí giảm mạnh hơn. Đồng thời, tuyến bã nhờn giảm hoạt động khi trời lạnh, làm giảm lượng dầu tự nhiên đóng vai trò giữ ẩm.

Lớp dầu bảo vệ da có thể mất đi nếu tắm lâu hoặc ở nhiệt độ cao. Ảnh: Canva

- Tắm nước nóng và thói quen sinh hoạt mùa lạnh: Nước nóng hòa tan và lấy đi lớp lipid bảo vệ trên bề mặt da. Khi lớp này bị phá vỡ liên tục, da mất khả năng giữ ẩmvà dễ bị kích ứng, viêm nhiễm do các tác nhân từ môi trường bên ngoài.

- Uống ít nước: Mùa lạnh thường làm giảm cảm giác khát, trong khi chế độ ăn lại thiên về đồ chiên rán, cay nóng và ít rau xanh. Thiếu omega-3, vitamin A, E, D, kẽm... khiến cấu trúc da suy yếu, giảm khả năng duy trì độ ẩm tự nhiên.

- Tuổi tác: Ở người lớn tuổi, tuyến bã nhờn hoạt động kém hơn và lượng lipid tự nhiên giảm khiến da dễ khô, mỏng, dễ ngứa và nứt nẻ khi thời tiết thay đổi.

- Các bệnh lý da liễu mạn tính: Những người mắc viêm da cơ địa, vảy nến thường có hàng rào bảo vệ da suy yếu. Mùa lạnh làm tình trạng này nặng hơn khiến da khô và xuất hiện các đợt tái phát nhiều hơn.

Nhận biết da khô

Những dấu hiệu sau đây khá thường gặp khi da khô:

- Da khô căng, dễ bong vảy, đặc biệt ngay sau khi rửa mặt hoặc tắm.

- Cảm giác ngứa, châm chích hoặc nóng rát, nhất là khi tiếp xúc với gió lạnh hoặc sau khi sử dụng sản phẩm chăm sóc da có tính tẩy rửa mạnh.

- Bề mặt da sần sùi, có thể xuất hiện các đường nứt nhỏ.

- Bong tróc vùng da quanh mũi, miệng, cằm, đầu gối và khuỷu tay thường rõ rệt hơn do đây là những khu vực có mật độ tuyến bã nhờn thấp.

- Da có thể trở nên đỏ, viêm, nứt sâu, chảy dịch ở mức độ nặng, gây đau và làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn.

Những biểu hiện này cho thấy hàng rào bảo vệ da đang bị tổn thương và cơ chế giữ ẩm tự nhiên của da hoạt động không hiệu quả. Nhận biết sớm những dấu hiệu này có thể giúp chúng ta điều chỉnh thói quen chăm sóc da, bổ sung độ ẩm và phục hồi lớp lipid bảo vệ kịp thời, từ đó ngăn ngừa các tình trạng kích ứng, viêm nhiễm hoặc bùng phát các bệnh lý da liễu.

Bốn cách phòng ngừa da khô

1. Giữ ẩm đúng cách: Đây là nền tảng quan trọng nhất để phục hồi và bảo vệ da. Cần chọn lựa các loại kem dưỡng có chứa ceramide, glycerin, hyaluronic acid, squalane hoặc urea, những hoạt chất có khả năng cấp ẩm và phục hồi hàng rào lipid tự nhiên của da. Hạn chế sử dụng các sản phẩm có chứa hương liệu, cồn hoặc paraben vì dễ gây kích ứng, làm da khô nặng hơn.

2. Thay đổi thói quen tắm và vệ sinh da: Mỗi lần tắm không nên kéo dài quá 10 phút, nhiệt độ nước phù hợp là 36-370C và tránh dùng nước quá nóng vì sẽ làm mất lớp dầu bảo vệ da. Ưu tiên sữa tắm dịu nhẹ, pH trung tính, không chứa sulfate. Sau khi tắm nên lau khô bằng khăn mềm và hạn chế chà xát mạnh để tránh làm tổn thương da.

3. Dinh dưỡng đúng cách: Uống đủ nước từ 1,5-2 lít/ngày, chia đều trong ngày, kể cả khi không cảm thấy khát. Tăng cường bổ sung các thực phẩm giàu omega-3, vitamin A, C, E và kẽm như cá hồi, quả bơ, hạt chia, óc chó, rau xanh, cà rốt, cam, chanh, giúp nuôi dưỡng và cải thiện hàng rào bảo vệ da từ bên trong.

4. Điều chỉnh môi trường sống: Sử dụng máy tạo ẩm khi bật điều hòa hoặc máy sưởi, duy trì độ ẩm không khí khoảng 50-60% và nhiệt độ phòng trong khoảng 25-27°C. Tránh để luồng gió điều hòa hoặc máy sưởi thổi trực tiếp lên mặt. Quần áo nên chọn loại vải mềm, thoáng, hạn chế chất liệu len thô hoặc sợi tổng hợp dễ gây ma sát và kích ứng da.

KHI NÀO CẦN GẶP BÁC SĨ DA LIỄU?

Trong phần lớn trường hợp, da khô có thể cải thiện sau vài ngày nếu được chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, nếu xuất hiện các dấu hiệu sau, người bệnh nên đi khám chuyên khoa da liễu: Da ngứa nhiều, nứt nẻ chảy máu, sần đỏ hoặc rát khi bôi kem; da đỏ, viêm, ngứa dữ dội; da khô kéo dài không cải thiện dù đã dưỡng ẩm thường xuyên; có bệnh lý nền như viêm da cơ địa, tiểu đường, suy giáp...

Việc đi khám kịp thời giúp bác sĩ xác định nguyên nhân gây khô da, đánh giá mức độ tổn thương hàng rào bảo vệ da và đưa ra hướng điều trị phù hợp, tránh để tình trạng tiến triển thành viêm mạn tính hay nhiễm khuẩn thứ phát. Đặc biệt đối với người có cơ địa nhạy cảm, việc tự ý dùng các sản phẩm hoặc thuốc bôi mạnh có thể khiến da bị kích ứng nặng hơn.

Theo TSK số 701

Ý kiến của bạn

{% item.name %}

{% item.comment %}

Cuối năm da khô, làm sao phòng tránh?

Cạo lông mặt tại nhà: Những điều cần biết

Giải mã hiện tượng lỗ chân lông to

Chăm sóc da bằng… vi khuẩn

Chăm sóc da mặt định kỳ: Những điều cần biết

Rụng tóc nỗi buồn không của riêng ai!

Bài cùng chuyên mục

Ăn, uống gì để trị táo bón?

5 lợi ích của gừng mà bạn cần biết

‘Đi bộ kiểu Nhật’, xu hướng gây sốt toàn cầu ▶️

Giáo viên dạy yoga 102 tuổi: Bí quyết nào để sống khỏe? ▶️