Cảnh giác một số bệnh cuối năm thường gặp ở trẻ

01/12/2025 GMT+0700

Cảnh giác một số bệnh cuối năm thường gặp ở trẻ

ThS.BS Ngô Thị Mai Phương -Trung tâm Bác sĩ gia đình Đại học Y Dược TP.HCM

Không khí trở lạnh, độ ẩm cao vào cuối năm là điều kiện thuận lợi để bùng phát nhiều bệnh virus lây qua đường hô hấp như cúm mùa, RSV, viêm phổi và tay – chân – miệng.

Cúm mùa: “Bệnh quen” nhưng không thể xem thường

Cúm mùa là bệnh truyền nhiễm phổ biến mỗi khi thời tiết chuyển mùa. Trẻ thường sốt cao, ho, mệt mỏi, đau đầu, đau cơ và có thể biến chứng viêm tai giữa hoặc viêm phổi nếu không chăm sóc đúng. Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), cúm mùa gây ra 650.000 ca tử vong mỗi năm do biến chứng hô hấp.

Ở Việt Nam, cúm hoạt động quanh năm nhưng bùng phát mạnh từ tháng 10 đến tháng 3, khi học sinh trở lại trường và sinh hoạt trong nhà nhiều hơn. WHO khuyến cáo trẻ từ 6 tháng tuổi nên được tiêm vắc xin cúm mỗi năm vì miễn dịch giảm theo thời gian và chủng virus cũng thay đổi theo mùa.

RSV: Thủ phạm chính gây viêm tiểu phế quản

Virus hợp bào hô hấp (RSV) là nguyên nhân hàng đầu gây viêm tiểu phế quản và viêm phổi ở trẻ dưới 2 tuổi. Một nghiên cứu tại Bệnh viện Nhi đồng 1 TP.HCM từ 2019 - 2021 cho thấy khoảng 20% trẻ nhập viện vì nhiễm trùng hô hấp dưới (NTHHD) dương tính với RSV. Tại khu vực Đông Nam Á, tình hình cũng tương tự khi tỉ lệ RSV trong các ca NTHHD dao động từ 20 - 30%, thay đổi theo mùa và địa phương.

Trong 10 tháng đầu năm 2024, Bệnh viện Nhi đồng 1 ghi nhận 4.693 ca viêm tiểu phế quản, chủ yếu ở trẻ dưới 3 tuổi. Khi mắc RSV, trẻ thường ho, khò khè, khó thở, bú kém, dễ dẫn đến nhập viện nếu có bệnh nền.

Viêm phổi: Tăng mạnh do ô nhiễm không khí

Trẻ có nguy cơ nhập viện vì ho, viêm phế quản và viêm phổi do ô nhiễm ngoài trời tăng cao vào cuối năm. Ảnh: Canva

Theo Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF), viêm phổi cướp đi sinh mạng của hơn 700.000 trẻ dưới 5 tuổi mỗi năm trên toàn thế giới, tương đương khoảng 2.000 trẻ/ngày. Phần lớn trường hợp tử vong này có thể phòng tránh bằng tiêm chủng (phế cầu, Hib, sởi, cúm), dinh dưỡng đầy đủ và điều trị sớm.

Tại Việt Nam, một nghiên cứu đa trung tâm ở Hà Nội từ năm 2007–2019 cho thấy, khi nồng độ bụi mịn PM 2.5 tăng thêm 10 μg/m3, nguy cơ nhập viện vì bệnh hô hấp ở trẻ tăng 1,2%. Riêng trong năm 2019, ô nhiễm không khí vượt ngưỡng WHO nên số ca nhập viện tăng thêm hơn 1.600 ca. Điều này lý giải vì sao mỗi đợt trời chuyển lạnh vào cuối năm, số trẻ nhập viện vì ho, viêm phế quản và viêm phổi đều gia tăng vì ô nhiễm ngoài trời cũng tăng cao vào lúc này.

Tay chân miệng: Bệnh 2 mùa mỗi năm

Tay chân miệng (HFMD) không chỉ là bệnh mùa hè mà còn bùng phát vào cuối năm, từ tháng 9 - 12. Tại TP.HCM, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP.HCM (HCDC) ghi nhận vào tuần đầu tháng 11/2025 có gần 1.500 trường hợp tay chân miệng, tăng 42% so với trung bình 4 tuần trước đó. Khi mắc bệnh này, trẻ thường sốt, nổi bóng nước ở tay, chân, miệng, nôn, biếng ăn.

Dù đa số trường hợp mắc tay chân miệng là thể nhẹ, nhưng vẫn nên cảnh giác vì một số trẻ có thể gặp biến chứng thần kinh. Khi trẻ có những triệu chứng giật mình, run tay, nôn nhiều, phụ huynh cần đưa trẻ đi khám sớm để loại trừ biến chứng thần kinh và điều trị hiệu quả.

Tiêu chảy, ngộ độc thực phẩm do tiệc tùng gia tăng

Cuối năm, việc tham gia tiệc tùng và ăn uống bên ngoài hoặc sử dụng thức ăn nguội lạnh dễ làm trẻ nhiễm norovirus hay rotavirus. Trẻ mắc bệnh này thường nôn ói, tiêu chảy nhiều và mất nước rất nhanh. Điều quan trọng là bù nước sớm và không tự ý cho trẻ dùng thuốc cầm tiêu chảy. Để phòng ngừa, phụ huynh cần cho trẻ “ăn chín, uống sôi” cũng như vệ sinh tay trẻ trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh. Tuy nhiên, Trung tâm Phòng chống dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ cảnh báo cồn khô không diệt được norovirus. Thay vào đó, rửa tay bằng xà phòng và nước sạch mới hiệu quả.

Sốt xuất huyết: Căn bệnh quanh năm

Tại Việt Nam, dịch sốt xuất huyết thường kéo dài đến cuối năm, nhất là ở miền Nam. Trong 9 tháng đầu năm nay, Bộ Y tế ghi nhận có hơn 106.000 ca sốt xuất huyết trên cả nước, tăng 20% so với cùng kỳ năm trước. Riêng TP.HCM có hơn 2.500 ca/tuần trong giai đoạn đỉnh dịch. Muỗi Aedes, tác nhân truyền bệnh sốt xuất huyết, thường phát triển mạnh trong môi trường ấm và ẩm. Ở TP.HCM và các tỉnh phía Nam, dù trời có se lạnh nhưng nền nhiệt vẫn đủ cao để muỗi sinh sôi nảy nở, vì vậy phụ huynh vẫn cần cảnh giác với sốt xuất huyết.

Năm giải pháp giúp trẻ vượt qua mùa bệnh cuối năm

1. Tiêm chủng đầy đủ và đúng lịch

- Cúm mùa: Hàng năm nên tiêm vắc xin cúm mùa cho trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên, đặc biệt là trẻ dưới 5 tuổi, có bệnh nền hoặc sống cùng người già.

- Phế cầu (PCV): Theo nghiên cứu của WHO, tiêm ngừa phế cầu giúp giảm nguy cơ mắc bệnh, nhập viện và tử vong vì viêm phổi.

- RSV: Nước ta đã có kháng thể đơn dòng giúp bảo vệ trẻ sơ sinh suốt mùa RSV. Một cách khác là tiêm ngừa vắc xin RSV cho phụ nữ mang thai để kháng thể truyền sang em bé giúp bảo vệ bé chống lại nhiễm RSV sau sinh.

- Sốt xuất huyết: Bên cạnh những biện pháp như diệt muỗi, diệt lăng quăng, tránh muỗi đốt, hiện nay đã có vắc xin ngừa sốt xuất huyết Dengue dành cho trẻ từ 4 tuổi trở lên.

2. Rửa tay và vệ sinh đúng cách:

Rửa tay với xà phòng ít nhất 20 giây là biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả nhất. Nghiên cứu cho thấy rửa tay thường xuyên có thể giảm đến 21% bệnh hô hấp lây qua đường giọt bắn. Hướng dẫn trẻ rửa tay trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh, sau khi chơi, sau khi ho/ hắt hơi, và tuyệt đối không đưa tay lên miệng, mũi.

Phụ huynh cần để ý lịch tiêm của bé và thường xuyên theo dõi sức khoẻ trẻ để đưa bé đi khám kịp thời. Ảnh: Canva

3. Giữ ấm cơ thể và nhà cửa thông thoáng: Trời lạnh nên mặc ấm cho trẻ khi ra ngoài, đội mũ, đeo khăn. Trong nhà tránh đóng kín cửa suốt ngày vì như thế không khí dễ tù đọng. Mỗi ngày nên mở cửa sổ ít nhất 15 phút, lau đồ chơi và tay nắm cửa bằng dung dịch sát khuẩn nhẹ. Hạn chế để trẻ ra ngoài khi chất lượng không khí kém.

4. Dinh dưỡng đầy đủ: Một hệ miễn dịch khỏe đến từ dinh dưỡng cân bằng. Cho trẻ ăn đa dạng nhóm thực phẩm, tăng cường rau xanh, trái cây giàu vitamin C (cam, quýt, bưởi), uống đủ nước ấm. Tránh đồ ăn chiên rán, nước ngọt, bánh kẹo quá nhiều vào dịp lễ.

5. Diệt muỗi quanh nhà: Dành thời gian mỗi tuần để đổ nước tù đọng, dọn chậu, lọ hoa, đậy kín dụng cụ chứa nước, mặc quần áo dài và ngủ màn cả ban ngày. Tại khu vực có nguy cơ sốt xuất huyết cao, nên dùng kem chống muỗi cho trẻ.

MỘT SỐ DẤU HIỆU CẦN ĐƯA TRẺ ĐI KHÁM NGAY

- Khó thở, thở nhanh, tím tái, bỏ bú, lừ đừ.

- Sốt cao >39°C kéo dài hơn 2 ngày

- Nôn nhiều, li bì, tiêu chảy mất nước.

- Đau bụng, chảy máu cam hoặc nổi chấm xuất huyết.

Khi có những dấu hiệu này, phụ huynh cần đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế gần nhất, không tự điều trị tại nhà.

Theo TSK số 701

Ý kiến của bạn

{% item.name %}

{% item.comment %}

Cảnh giác một số bệnh cuối năm thường gặp ở trẻ

Nhiễm não mô cầu ở trẻ em

Các biểu hiện bàn chân ở trẻ nhỏ (Đau tăng trưởng ở trẻ em)

Khô mắt ở trẻ em

Thường nhìn màn hình khi còn nhỏ có liên quan đến các vấn đề sức khỏe khi trưởng thành

Các biểu hiện bàn chân ở trẻ nhỏ (Nhóm bàn chân ngoài)

Bài cùng chuyên mục

Biến cố tim mạch▶️

“Phổi tôi bao nhiêu tuổi?”

8 tin đồn huyễn hoặc về “phong độ đàn ông”

Nghịch lý yếu tố nguy cơ tim mạch ở người cao tuổi

Con người “hồi xuân” làm gì tránh “lệch pha” trong chuyện “yêu”?

12 lợi ích tình dục cho sức khỏe ít ai ngờ

Đọc thêm

Cảnh giác một số bệnh cuối năm thường gặp ở trẻ

6 ngày trước

Nhiễm não mô cầu ở trẻ em

11/05/2025 00:00:00 GMT+0700

Dù là quốc gia có ngành y học phát triển hoặc chưa phát triển, nhiễm não mô cầu N. meningitidis đều là vấn đề y tế công cộng đáng quan tâm vì tỷ lệ tử vong, biến chứng, di chứng rất cao (8 – 15%).

Các biểu hiện bàn chân ở trẻ nhỏ (Đau tăng trưởng ở trẻ em)

08/11/2023 00:56:00 GMT+0700

Chưa rõ nguyên nhân của đau do tăng trưởng. Chúng thường xảy ra trong hai giai đoạn trong thời thơ ấu: ở trẻ từ 3 – 5 tuổi và sau đó ở trẻ từ 8 – 12 tuổi. Khoảng 25 – 40% trẻ em trải nghiệm với các tần suất, mức độ đau khác nhau.

Khô mắt ở trẻ em

24/10/2023 13:00:00 GMT+0700

Mặc dù khô mắt thường xảy ra ở người lớn, nhưng vẫn có thể xảy ra ở trẻ em, thanh thiếu niên. Khô mắt ở trẻ em là một bệnh bị bỏ quên và chưa được hiểu đầy đủ. Do trước đây còn thiếu dữ liệu dịch tễ học nên khô mắt ở trẻ em được xem là một bệnh hiếm gặp và chỉ thường gặp trong các rối loạn bẩm sinh hoặc các bệnh tự miễn và viêm nhiễm.

Thường nhìn màn hình khi còn nhỏ có liên quan đến các vấn đề sức khỏe khi trưởng thành

30/08/2023 07:06:00 GMT+0700

Một nghiên cứu được thực hiện trong hơn 50 năm và được công bố trên tạp chí trực tuyến Nhi khoa mới đây cho biết: Những người nhìn màn hình nhiều khi còn nhỏ thường gặp các vấn đề về sức khỏe khi trưởng thành, chẳng hạn như huyết áp cao và béo phì. Nguồn: DS Huỳnh Văn Nhiệm (theo WebMD)

Các biểu hiện bàn chân ở trẻ nhỏ (Nhóm bàn chân ngoài)

30/08/2023 06:44:00 GMT+0700

Nhóm chân xoay ngoài hoặc còn gọi là “chân vịt” ít phổ biến hơn so với ở ngón chân vẹo trong ở trẻ em. Khi trẻ bắt đầu đi lại, biểu hiện bàn chân xoay ngoài ngày càng rõ rệt.