Sụt cân xảy ra khi cơ thể đốt cháy nhiều calori, hoặc năng lượng tiêu thụ nhiều hơn lượng nhập vào.

Yếu tố ảnh hưởng đến sụt cân

Có ba yếu tố:

– Năng lượng đưa vào ít

– Nhiều calori hoặc năng lượng bị tiêu hao trong khi vận động, lao động

– Người có chuyển hóa cơ bản cao

Sụt cân có thể do chủ ý (ăn kiêng, tập thể lực) hoặc không chủ ý. Sụt cân không chủ ý thường là dấu hiệu của một bệnh nguy hiểm nào đó.

Nguyên nhân gây ra sụt cân

– Ung thư, bao gồm ung thư ruột già, phổi, tụy và ung thư bạch cầu…

– Các bệnh lý làm giảm khả năng hấp thu thức ăn và chất dinh dưỡng của ruột

– Đái tháo đường

– Bệnh đường tiêu hóa, chẳng hạn như viêm ruột, loét dạ dày tá tràng…

– Cường giáp

– Tăng hoạt động cơ thể do lao động chân tay hay do luyện tập thể thao

– Bệnh nhiễm trùng như lao, HIV

–  Ăn ít

– Do thuốc amphetamin, ephedrin, cocain, heroin và rượu

– Bệnh về tâm thần như trầm cảm, lo âu, chán ăn, tâm thần phân liệt

– Suy thận nặng, bệnh gan, suy tim.

Dấu hiệu và triệu chứng

Sụt cân do chủ ý không có gì đáng lo, nhưng sụt cân không chủ ý là một dấu hiệu đáng lo. Trong tình huống này, người bệnh cần trả lời nhiều câu hỏi để giúp cho thầy thuốc tìm ra nguyên nhân gây sụt cân.

Chẳng hạn như:

– Sụt bao nhiêu cân?

– Sụt cân xuất hiện từ khi nào?

– Mức độ thèm ăn và khát nước có thay đổi?

– Có thay đổi chế độ ăn?

– Cường độ vận động và làm việc có thay đổi?

– Có thay đổi thói quen tiêu, tiểu hay không?

– Có thay đổi sự tỉnh táo?

– Có đang dùng thuốc hay chất gây nghiện?

– Có triệu chứng bệnh nào đi kèm với sụt cân? Chẳng hạn như sốt, yếu cơ…

– Có bệnh lý gì trước đây hay không?

Để xác định nguyên nhân gây sụt cân, người bệnh cần được hỏi bệnh kỹ lưỡng, thăm khám toàn diện, đánh giá tình trạng dinh dưỡng, kế đến là làm các xét nghiệm cần thiết. Có đến 25% trường hợp sụt cân không chủ ý không tìm ra nguyên nhân.

Làm gì để phòng ngừa sụt cân?

Đối với sụt cân không chủ ý, phòng ngừa liên quan đến nguyên nhân. Tránh dùng các thuốc gây ra sụt cân. Thực hành tình dục an toàn để ngừa bị lây nhiễm HIV. Nhiều trường hợp sụt cân không chủ ý không thể phòng ngừa được.

Ảnh hưởng của sụt cân

Sụt cân chủ ý do kiêng ăn và tập thể lực, góp phần làm giảm các nguy cơ bệnh tật như:

– Tạo cục huyết khối (huyết khối tĩnh mạch sâu)

– Ung thư

– Đái tháo đường

– Sỏi mật

– Bệnh tim và tăng huyết áp

– Viêm xương khớp

– Giãn tĩnh mạch chân

Ảnh hưởng của sụt cân không chủ ý phụ thuộc vào nguyên nhân:

– Ung thư, đái tháo đường, nhiễm HIV, suy nặng chức năng các cơ quan như thận, tim, gan là những nguyên nhân thường gặp dẫn đến tử vong.

– Những người dùng thuốc và chất gây nghiện có thể gây ra các yếu tố xã hội, phạm pháp và rối loạn tâm thần.

– Sụt cân không chủ ý do nguyên nhân nhiễm trùng (lao và HIV) có thể lây lan qua tiếp xúc.

Điều trị sụt cân

Đối với người thừa cân và béo phì muốn giảm cân chủ ý, cần lên trước kế hoạch (chế độ ăn và tập luyện) để tránh sụt cân quá mức. Người bệnh sẽ có cảm giác khỏe hơn và hạnh phúc hơn khi cân nặng giảm theo lộ trình mong đợi.

Đối với sụt cân không chủ ý, việc điều trị tập trung vào tìm và điều trị nguyên nhân, đi kèm với sự hỗ trợ sớm về dinh dưỡng để hạn chế sụt cân tiếp tục và tránh những biến chứng liên quan tới sụt cân.

Theo dõi sụt cân

Cân nặng được theo dõi tại nhà và mỗi lần tái khám

Theo dõi các triệu chứng liên quan nguyên nhân gây sụt cân, ví dụ người đái tháo đường cần theo dõi các triệu chứng của bệnh này như ăn nhiều, uống nhiều, tiểu nhiều, sụt cân và kiểm tra đường máu. Nếu các triệu chứng xấu hơn thì cần báo cho bác sĩ biết.