MOH xảy ra với tỷ lệ 1 – 2% dân số, nữ giới bị nhiều hơn nam giới. Ảnh: Freepik

Nhức đầu do lạm dụng thuốc thường được viết tắt là MOH (MedicationOveruse Headaches), còn được gọi là nhức đầu do thuốc gây ra, nhức đầu do dùng sai thuốc.

Đây là tình trạng nhức đầu mạn tính xảy trên 15 ngày trong 1 tháng trên bệnh nhân thường xuyên lạm dụng thuốc trong hơn 3 tháng.

Tỷ lệ MOH là 1 – 2% trong dân số nói chung, phổ biến ở phụ nữ hơn nam giới. Hầu hết người bị loại nhức đầu này đều có triệu chứng đau nửa đầu hoặc nhức đầu do căng cơ.

Nhức đầu xảy ra hàng ngày hoặc gần như hàng ngày, thường là khi thức. MOH được biết đến từ những năm 1930 khi các nhà y học quan sát một loại nhức đầu kéo dài do lạm dụng thuốc ergotamin (ergotamine-overuse).

Vào những năm 1980, y học nhận thấy có sự liên hệ giữa các loại thuốc giảm đau barbiturat, codein, loại thuốc giảm đau phối hợp với sự ngưng nhức đầu khi ngưng dùng các thuốc này.

Sử dụng thuốc thường xuyên hoặc hàng ngày để điều trị nhức đầu cấp tính lại có thể làm tăng tần suất nhức đầu và khiến nhức đầu từng cơn trở thành mạn tính.

Thuốc nào gây MOH?

MOH xảy ra khi bạn dùng sai thuốc.Ảnh: Freepik

– Opioid (hay opiat, dẫn chất thuốc phiện): Thuốc có chứa opiat như codeine là thuốc trị đau nhức lại gây MOH thường xuyên nhất. Codein, cả riêng nó và dạng co-codamol (kết hợp với paracetamol) có lẽ là “thủ phạm” thường gặp nhất.

– Triptans: Thuốc triptan được sử dụng cho các cơn đau nửa đầu, chẳng hạn như almotriptan, eletriptan, naratriptan, rizatriptan, sumatriptan và zolmitriptan. Nói một cách chính xác, triptan không được xếp vào loại thuốc giảm đau vì có cơ chế hoạt động khác. Tuy nhiên, chúng vẫn có thể được xem như một trong các loại thuốc gây MOH.

– Nhóm thuốc chứa nitrat: Là loại thuốc dùng để điều trị đau tức ngực xảy ra khi bạn bị bệnh tim. Thuốc điển hình là nitroglycerin, thuốc làm giãn mạch để máu có thể lưu thông một cách dễ dàng. MOH là một tác dụng phụ phổ biến của nhóm thuốc chứa nitrat điều trị bệnh tim, có thể gây đau đầu mức độ khác nhau sau khi dùng thuốc, hoặc có thể bị đau nửa đầu dữ dội khoảng 3 đến 6 giờ sau đó kèm theo các dấu hiệu buồn nôn, nôn hoặc nhạy cảm với ánh sáng. Triệu chứng MOH có thể biến mất khi cơ thể đã quen với thuốc.

– Các thuốc chống viêm không steroid (NSAID, thuốc giảm đau loại nhẹ): Cũng có thể gây nhức đầu do lạm dụng thuốc. Nhóm thuốc này bao gồm ibuprofen, aspirin, naproxen và diclofenac.

Các chuyên gia cảnh báo việc uống thường xuyên thuốc giảm đau loại nhẹ để trị đau đầu cuối cùng có thể dẫn đến tình trạng MOH. Những cơn đau này có thể xảy ra hằng ngày, thậm chí ở mức nghiêm trọng, theo chuyên trang Sức khỏe Healthline (Mỹ).

– Thuốc giảm đau có chứa butalbital.

– Aspirin hoặc acetaminophen dùng chung với caffein.

– Ergotamin.

– Thuốc có chứa hormon, chẳng hạn như thuốc tránh thai và liệu pháp hormone cho thời kỳ mãn kinh.

– Paracetamol có thể là một loại thuốc giảm đau hiệu quả, đặc biệt đối với các triệu chứng nhẹ. Nó được sử dụng một mình hoặc kết hợp với một loại thuốc khác, chẳng hạn như paracetamol và ibuprofen. Paracetamol chủ yếu là một lựa chọn an toàn nếu bạn không dùng quá 4 gam mỗi ngày. Quá nhiều paracetamol có thể gây hại cho gan của bạn và có thể gây tổn thương gan nghiêm trọng.

Lưu ý: Không nên dùng paracetamol khi đau đầu quá 15 ngày mỗi tháng. Sử dụng thường xuyên có thể gây MOH.

Vì sao bị MOH?

Người đau đầu mạn tính không nên dùng trà hay thức uống có caffein vì sẽ làm tình trạng bệnh nặng hơn. Ảnh: Freepik

MOH xảy ra được cho là tình trạng nhạy cảm của hệ thống thần kinh trung ương, cũng tương tự như những gì xảy ra trong chứng đau nửa đầu (migraine).

Theo Phân loại quốc tế về rối loạn đau đầu, các tiêu chuẩn chẩn đoán MOH gồm:

● Đau đầu xảy ra từ 15 ngày trở lên mỗi tháng ở bệnh nhân bị rối loạn đau đầu từ trước.

● Thường xuyên lạm dụng một hoặc nhiều loại thuốc dùng để điều trị đau đầu cấp tính trong hơn 3 tháng (dùng các loại thuốc bao gồm ergotamin, triptans, opioid hoặc thuốc giảm đau hỗn hợp trên 10 ngày mỗi tháng hoặc dùng một loại thuốc giảm đau không chứa opioid như là acetaminophen, aspirin hoặc một loại NSAID khác trên 15 ngày/tháng).

●Không có loại đau đầu nào khác hơn cho các biểu hiện lâm sàng. Bệnh nhân MOH có thể được điều trị ngoại trú hoặc nội trú; đôi khi cần dùng thuốc theo đường tĩnh mạch. Bệnh nhân đau đầu do lạm dụng opioid cần phải được điều trị nội trú.

Sau khi điều trị MOH, bệnh nhân cần phải được hướng dẫn hạn chế sử dụng trong giai đoạn cấp tính tất cả các loại thuốc trị đau nhức sau:

● Đối với NSAID: Dùng ít hơn 6 ngày/tháng.

● Đối với triptans, ergotamin, hoặc thuốc giảm đau kết hợp: Dùng ít hơn 4 ngày/tháng.

Không khuyến khích sử dụng các loại thuốc đã bị lạm dụng trước đây.

Theo TSK số 683